Waarom het zzp-erschap niks voor mij is en ik het dus maar ben gaan doen
Wie mij het afgelopen jaar een beetje heeft gevolgd, weet dat ik mijn manier van omgaan met ‘werken’ aan het heruitvinden ben. Ik heb afscheid genomen van mijn baan bij een groot bedrijf (Accenture) en heb me in oktober bij de KvK ingeschreven als zelfstandig organisatieadviseur en trainer. Het proces van heruitvinden is nog in volle gang, en ik zet nu een nieuwe stap met het lanceren van mijn eigen website. In dit artikel zet ik een paar inzichten en worstelingen op een rijtje. Mijn voorlopige conclusie: ik ben helemaal niet geschikt om als ZZP-er te werken en dus is het belangrijk dat ik het blijf doen.
1. ZZP-ers moeten een niche en een doelgroep hebben
Een van de redenen dat ik pas een paar maanden na mijn start mijn website lanceer is dat ik lang voelde dat ik nog niet concreet en duidelijk genoeg in tekst kon vatten wat ik doe en voor wie. De klassieke les voor ondernemers is om zo duidelijk mogelijk je doelgroep af te bakenen en je product te definiëren. Maar ik heb een sterke neiging om opties open te houden, keuzes te relativeren en flexibel te blijven. Als ik één doelgroep kies, sluit ik een andere uit. Mijn product is elke keer anders en sterk afhankelijk van de behoefte van de opdrachtgever. Toch doe ik natuurlijk niet alles voor iedereen. De kunst is dus om het juiste abstractieniveau te vinden om product en doelgroep af te bakenen.
Op mijn website schrijf ik het voorlopig zo: “Ik werk met mensen en organisaties die aanvoelen dat er meer mogelijk moet zijn; die zoeken naar nieuwe oplossingen voor een zich ontwikkelende wereld, en die aanvoelen dat er voorbij hun ingesleten patronen, hun blokkades en hun ego niet 10%, maar 10 kéér meer mogelijkheden verborgen zitten.“
Ik realiseer me dat die tekst behoorlijk abstract is, en dat er twee behoorlijk verschillende doelgroepen in verborgen zitten: mensen (individuen) en organisaties. Ik vertrouw er echter op dat mijn échte doelgroep het zal begrijpen, en ik weet ook dat doelgroep en product zich zullen blijven ontwikkelen (net als mijn teksten). In elk geval kan ik me nu niet meer verschuilen achter een bedrijf en een door anderen opgestelde functieomschrijving om af te bakenen wat ik doe en voor wie: ik besluit het nu helemaal zelf.
2. ZZP-ers werken alleen (of zelfstandig?)
Ik heb altijd graag in een team gewerkt. De gezelligheid, de verbinding, het aanvullen van elkaars capaciteiten en de algemene teamdynamiek hebben voor mij altijd een goed mechanisme gevormd om effectief en met plezier te werken. In mijn eentje heb ik de neiging om te lang te blijven nadenken, te twijfelen en pas laat in actie te komen (zie punt 4 over mijn angst om te falen). Teamgenoten zorgen ervoor dat dat minder gebeurt; ik word geïnspireerd en uitgedaagd, ik voel meer verantwoordelijkheid en ik heb meer input en motivatie.
De term ZZP-er zegt het al: je werkt ‘zelfstandig’. Dat is voor mij dus lekker buiten mijn comfort zone, want ik heb niet meer automatisch collega’s en teamgenoten. Er zijn veel ZZP-ers die heel bewust kiezen voor zelfstandig als ‘alleen’: onafhankelijk van een werkgever of teamgenoten, een eigen naam opbouwen en lekker hun eigen ding kunnen doen. Voor mij geldt dit niet: ik werk ook als ZZP-er het liefst samen. Ik ben aangesloten bij een aantal bureaus en netwerken en van zelfstandigen die ervoor kiezen om samen te werken: van elkaar te leren, elkaar te inspireren en samen te werken bij opdrachten wanneer dat passend is. Zo heb ik alsnog een soort van ‘collega’s’, terwijl ik de vrijheid en zelfstandigheid behoud.
3. Iedereen gaat voor zijn eigen belang
Ik heb wel al ervaren dat bij samenwerking tussen ZZP-ers wat uitdagingen bestaan die je in een bedrijf minder hebt; je wordt gedwongen om steeds na te denken over wat ‘van jou’ is en wat ‘van het collectief’. Hoe zit het met de verdeling van inkomsten uit gezamenlijke opdrachten, of met het profiteren van een netwerk of merk dat anderen hebben opgebouwd? Je kunt je snel verliezen in ingewikkelde discussies over verdeelsleutels en contracten, wat heel snel de energie uit de samenwerking zuigt.
Het is makkelijk en soms verstandig om te denken in termen van concurrentie, maar de markt waarin ik actief ben is een ‘emerging’ markt die nog enorm kan groeien (niet 10% maar 10 kéér). Er is geen sprake van een volwassen markt waarin vele aanbieders heel vergelijkbare producten aanbieden, maar elke consultant/trainer/coach is uniek. Steeds meer mensen en organisaties krijgen behoefte aan passende hulp bij het nemen van hun ‘step up’. Juist de diversiteit van het aanbod en doorverwijzen en samenwerken stimuleert dat.
Er wordt in het nieuwe paradigma van de ‘next-level’ manier van organiseren al veel nagedacht over hoe dit soort vragen goed te beantwoorden. Dit zal zeker tot nieuwe modellen, wetgeving en belastingregels gaan leiden. Voorlopig zijn we nog aangewezen op de structuren van het ‘oude’ paradigma en moeten we daar flexibel mee leren omgaan. Ik vermoed dat ik over dit onderwerp nog vaker zal schrijven; hopelijk met voorbeelden en goede oplossingen.
Voorlopig geeft de ZZP-vorm mij de ruimte, flexibilteit én de uitdagingen die mij helpen het beste uit mezelf te halen.
4. Als ZZP-er moet je niet bang zijn om te falen
Tja. Hier zit wel een dingetje voor mij. Ik heb namelijk de neiging om falen uit de weg te gaan. Dat leidt er nog wel eens toe dat ik te perfectionistisch word of juist ergens niet aan begin, uit angst om het niet goed genoeg te doen. Ik stel ook liever geen doelen; deels omdat ik oprecht geloof dat vasthouden aan een doel dat niet meer relevant is je enorm kan afremmen, maar het is zeker ook een manier om falen uit de weg te gaan.
Als ZZP-er daag ik mezelf wel maximaal uit op dit gebied. Ik moet mezelf aanbieden en verkopen; dat is een recept voor flink wat afwijzingen voor elke keer dat ik wél een opdracht krijg. Als ik mijn angst niet keer op keer overwin, komt er gewoon geen inkomen, en faal ik juist door mijn faalangst. Tegelijkertijd besef ik me dat zelfs het ZZP-schap uiteindelijk mag ‘falen’, en dat in mijn eigen ontwikkeling falen eigenlijk helemaal niet bestaat.
Conclusie
ZZP-er zijn is buiten mijn comfort zone. Buiten mijn comfort zone gaan is echter een bewuste keuze; stoppen met zwoegen op een comfortabel pad in de hoop 10% meer uit het leven te halen en het onbekende opzoeken in de overtuiging dat er 10 kéér meer mogelijk is. Als dit je nieuwsgierig maakt, of al zeker weet dat je zo wilt omgaan met je eigen leven of je organisatie: let me know! Misschien kunnen we samenwerken.
Ik ben heel benieuwd naar jullie reacties: start dus vooral de discussie!